विलोम शब्द – 250+ Opposite Words in Hindi

Telegram Channel Join Now
WhatsApp Channel Join Now

अक्सर हमें स्कूल में विलोम शब्द (Vilom Shabd List) लिखने को बोला जाता है, या फिर किसी परीक्षा में पूछा जाता है, और इस तरह बहुत सारे विलोम शब्द है, जिसको याद रख पाना आसान नहीं है, तो आज मैं आपको इस आर्टिकल की मदद से विलोम शब्द (Opposite words) साझा करने जा रहे है।

vilom shabd hindi - opposite words in hindi
Vilom Shabd List in Hindi

साथ में उसका PDF File Download लिंक भी जिसे आप अपने मोबाइल में डाउनलोड कर पाएंगे, और जब चाहे उसे देख सकेंगे, उससे पहले चलिए जानते है की विलोम शब्द क्या है ?

विलोम शब्द किसे कहते है ?

विलोम शब्द (Vilom Shabd) का अर्थ होता है, उल्टा विपरीतार्याथक होता है, हलाकि प्रत्येक शब्दों के निश्चित अर्थ होते है, और उस अर्थ का विपरीत ही उस शब्द का विलोम कहलाता है, यह लिंग परिवर्तन, भिन्न जाती, उपसर्ग इत्यादि के विधियों से बनते है।

250+ Opposite Words in Hindi

Anulom ShabdOpposite words
अँधेराउजाला
अतिवृष्टिअनावृष्टि
अत्यधिकअत्यल्प
अंतरंगबहिरी
अंधकारप्रकाश
अधिकतमन्यूनतम
अंदरबाहर
अघमउत्तम
अंदरूनीबाहरी
अगमसुगम
अक्षमसक्षम
अनभिज्ञअभिज्ञ
अनाथसनाथ
अगलापिछला
अनुकूलप्रतिकूल
अग्रजअनुज
अनुग्रहनिग्रह, विग्रह
अनुरक्तिविरक्ति
अज्ञप्रज्ञ
अनुरागविराग
अनुलोमविलोम, प्रतिलोम
अग्निजल
आकर्षणविकर्षण
अंगीकारइनकार
अमरमर्त्य
अघअनघ
अमावस्यापूर्णिमा
अचलचल
अमृतविष
अर्जनवर्जन
अर्थअनर्थ
अल्पसंख्यकबहुसंख्यक
अतिअल्प
अर्थअनर्थ
अलभ्यलभ्य
अर्थीप्रत्यर्थी
अग्निजल
अदोषसदोष
अपराह्नपूर्वाह्न
अधिकारीअनधिकारी
अखाद्यखाद्य
अधुनातनपुरातन
अचरचर
अजेयजय
अज्ञानज्ञान
अज्ञानीज्ञानी
अतिवृष्टिअनावृष्टि
अकर्मण्यकर्मण्य
अनुरक्तविरक्त
अनयनय
अपकीत्तिसुकीर्ति
अंतआदि
अनित्यनित्य
अपनापराया
अलौकिकलौकिक
अपमानसम्मान
अप्रियप्रिय
असाधारणसाधारण
अपेक्षाउपेक्षा
असभ्यसभ्य
अपेक्षितउपेक्षित
अमंगलमगल
अरुचिरुचि
अशुभशुभ
अल्पज्ञबहुज्ञ
अल्पायुदीर्घायु, चिरायु
अनिच्छाइच्छा
अनुचितउचित
अवनतउन्नत
असमयसुसमय
अनवसरसुअवसर
अश्रुहास
अभीष्टअन्भिष्ट
अनुपस्थितउपस्थित
अनेकएक
अपचयउपचय
अंडज़पिंडज
अंसंतुष्टसंतुष्ट
असंतोषसंतोष
आधारनिराघार, अनाधार
आधुनिकप्राचीन
आगामीविगत
आत्मापरमात्मा
आयतनिर्यात
आकाशपाताल
आकर्षणविकर्षण
आसक्तअनासक्त, निरासक्त
अभ्यंतरबाहूय
आजादीगुलामी
आरोहअवरोह
आर्यअनार्य
आरोहीअवरोही
आगमनगमन
आवश्यकअनावश्यक
आवाहनविसर्जन
आवृत्तअनावृत
आध्यात्मिकआधिभौतिक
आमऱवास
आकुँचनप्रसारण
आलस्यस्फूर्ति
आदत्तप्रदत्त
आरूढ़अनारूढ़
आस्थाअनास्था
आज्ञाअवज्ञा
अतिरिक्तअनतिरिक्त
आवकजावक
आगतअनागत
आतपछाया, अनातप
आवृतअनावृत
अकेलासाथ
अगलापिछला
अनृतऋत, तथ्य
अनुरक्तविरक्त
अपकारउपकार
अभिमुखविमुख
अबलासबला
अचेतसचेत
अत्रतत्र
अकामसकाम
अर्जनवर्जन
अर्पितगृहीत
अकर्त्तव्यकर्त्तव्य
अधुनातनपुरातन
अपराधीनिर्दोष, निरपराध
अभिमाननिरभिमान
अप्रत्यक्षप्रत्यक्ष
अपकर्षप्रकर्ष, उत्कर्ष
अप्रसन्नप्रसन्न
अपव्ययमितव्यय
अनुर्वराउर्वरा
अपूर्णपूर्ण
अधर्मधर्म
अर्वाचीनप्राचीन
आलोकअंधकार
आयव्यय
आमिषनिरामिष
आस्तिकनास्तिक
इष्टअनिष्ट
इधरउधर
उत्तरायणदक्षिणायन
इहलोकपरलोक
उत्तमअधम
इकट्टाअलग
उपचारअपचार
इच्छाअनिच्छा
उर्वरऊसर
इतिअथ
उन्नयनअवनयन
इंसाफगैंर-इंसाफ
उपयुक्तअनुपयुक्त
इकहरादुहरा
ईदमुहरंम
उपयोगीअनुपयोगी
उष्णशीत, शीतल
इश्वरअनीश्वर, जीव
ईमानदारबेईमान
उदासप्रसन्न, प्रफुल्ल
उचितअनुचित
उदितअस्त
उच्चनिम्न
उषासंध्या
उत्कर्षअपकर्ष
उपजीव्यउपजीवी
उतीर्णअनुत्तीर्ण
उपकारकअपकारक
उरुकृष्टनिकृष्ट
उतारचढाव
उत्थानपतन
उदीचीप्रतीची
उत्साहनिरुत्साह, अनुत्साह
उपजाऊबंजर
उदयअस्त
उपार्जितस्वयंप्राप्त
उत्पतननिपतन, अवतरण
उदात्तअनुदात्त
उदारअनुदार, कृपण
ऊँचनीच
उद्यमनिरुद्यम
ऊँचानीचा
उधारनकद
ऊसरउपजाऊ
उद्धतविनीत
ऊर्ध्वमुखअधोमुख
उन्नतिअवनति
ऊपरनीचे
उन्मुखविमुख
ऋणात्मकधनात्मक
उन्मुलनमुलन
एकअनेक
उपकारअपकार
एकताअनेकता
उपयोगदुरुपयोग
एड़ीचोटी
उपर्सगप्रत्यय
एकमुखीबहुमुखी
उपस्थितअनुपस्थित
एकतंत्रबहुतंत्र
उपस्थितिअनुपस्थिति
उतरदक्षिण
एकेश्वरवादबहुदेववाद
ऐहिकपारलौकिक
ऐक्यअनैक्य
ऋजुकुटिल, वक्र
ऐतिहासिकअनैतिहासिक
ऐश्वर्यअनैश्वर्य
औचित्यअनौचित्य
औद्धत्यअनौद्धत्य
औदार्यअनौदार्य
अंतरसतत
औपचारिकअनौपचारिक
औदत्यअनौदात्य
कड़वामीठा
कटुमघु
कठिनसरल, सहज
कीर्तिअपकीर्ति
कृतज्ञकृतघ्न
कृत्रिमप्राकृत
कृष्णकंस’, शुक्ल, श्वेत
कनिष्ठज्येष्ठ
कपूतसपूत
कृपणउदार, दानी, दाता
कर्मण्यअकर्मण्य
कर्कशक्रोमल, मधुर, सुशील
करुणनिष्करुण, अकरुण, निष्ठुर
कसूरवारबेकसूर
क्रयविक्रय
कलुषनिष्कलुष
कुटिलसरल
कुरूपसुरूप, सुन्दर
कुसुमवज्र
कोपकृपा
कोमलकठोर
कर्मअकर्म, निष्कर्म
कपटीनिष्कपट
कर्मठअकर्मण्य
क्रियाप्रतिक्रिया
कृशस्थूल
क्रुद्धशांत
कानूनीगैरकानूनी
किनाराबीच
कान्तकांता
कुमार्गसुमार्ग, सन्मार्ग
कुपुत्रसुपुत्र
कुपुत्रीसुपुत्री
कंटकनिष्कंटक
कड़ामुलायम, नरम
कच्चापक्वा
कमअधिक, ज्यादा
कमीबेशी
कामआराम, निष्कत्म
कालागोरा
कुत्साप्रशंसा, स्तुति
कमजोरताकतवर
काबिलनाकाबिल
कुकर्मसुकर्म
क्रोधीअक्रोधी, प्रस्रन्न
क्रेताविक्रेता
क्रयविकय
कायरनिडर
क्रोधक्षमा
कठोरदयालु
खरीदबिक्री
खलसज्जन
खद्यअखाद्य
खिलनामुरझाना
खीजनारीझना
खंडनमंडन
खराखोटा
खुशीगम
खुशनाखुश, गमगीन, दुखी
खुलाबंद
खोलनाबाँधना
खुशबुबदबू
खुशकिस्मतबदकिस्मत
खुशनसीबबदनसीब
गगनधरा, पृथ्वी
गतआगत
गणतंत्रराजतन्त्र
गमनआगमन
गरलसुधा, अमृत
गरीबअमीर, धनी
ग्रस्तमुक्त
गहराछिछला
ज्ञानअज्ञान
ग्राम्यशिष्ट
गुणदोष, अवगुण
गुप्तप्रकट
गुरुलघु, शिष्य
गीलासूखा
गृहस्थसन्यासी
गृहीत्यागी, सन्यासी
गेयअगेय
गोचरअगोचर, गोतीत
गरमीसरदी
गौरवलाघव
ग्राह्यत्याज्य
ग्रस्तमुक्त
गंभीरचंचल
गाढापतला, तनु
गूढ़प्रकट
गलतसही
गड़बड़सही
गौणप्रमुख प्रधान
ग्रहणत्याग
ग्रामीणशहरी
गाँवशहर
ग्रासमोक्ष
ग्रामनगर
गाड़नाउखाडना
गन्दासाफ़
गुणीनिर्गुणी, दोषी
गद्यपद्य
गोरक्षकगोभक्षक
घातप्रतिधात
घरेलूबाहरी, वन्य
घरबाहर
घटनाबढना
घृणाप्रेम
घटावजोड़
घटियाबढिया
चढ़ावउतार
चरअचर
चलअचल
चाहअनचाह
चिन्मयजड़, अचिन्मय
चिरनवीन, अचिर
चिरंतरनश्वर
चेतनअचेतन
चोरसाधु
चचलस्थिर
चतुरमुर्ख
चाहाअनचाहा
चालकबेवकूफ
चुस्तढीला
चयअपचय
चिकनारुखड़ा
चाँदनीअँधेरी
चमकदारचमकहीन
चालूसुस्त, बंद
चिंततनिश्चिन्त
चपलगंभीर
छली, छलनिश्छल
छाँहधूप
छूतअछूत
छायाप्रकाश, रोशनी
क्षुद्रमहान्
छेद्यअछेद्य
छूटकैद
क्षणिकशाश्वत
जीवनिर्जीव
जटिलसरल
जयपराजय
जड़चेत्तन
जलथल
जवानीबुढ़ापा
जागरणनिद्रा
जाग्रतसुषुप्त
जागृतिसुषुप्ति
जातपरजात
जाड़ागर्मी
जीवनमरण
जोड़घटाव
ज्योतितम, तिमिर
ज्वारभाटा
जंगमस्थावर
ज्येष्ठकनिष्ठ
जेयअजेय
जबतब
जीवितमृत
जल्लाददेवता
जीनामरना
जंगलमरुभूमि
जमीनआसमान
जनतासरकार
जराजवानी
जीवात्मापरमात्मा
ज्योतिर्मयतपोमय
झूठसच
झोपडीमहल
झूठासच्चा
झगड़ामेल, मिलाप
डरपोकनिडर, साहसी
ढलनाचढ़ना
ढीठसंकोची
ढालवाँचढ़।व, चढाई
तापशीत
तमआलोक
तीव्रमंद
तुक्षमहान्
तिमिरप्रकाश, ज्योति
तामसिकसात्विक
तरलठोस
तरुणवृद्ध
तारीफशिकायत
तिक्तमधुर
तीक्ष्णकुँठित
त्तटस्थपक्षपाती
तृषातृप्ति
तापशीत
त्याज्यअत्याज्य
तुकांतअतुकांत
त्यागीस्वार्थी
थोकखुदरा
थोड़ाबहुत
देवदानव
देवताराक्षस
देयअदेय
दुष्टसज्जन
देवत्वदानवत्व
दिनरात
दिवारात्रि
दीर्घकायलघुकाय, कृशकाय, क्षीणकाय
देरसबेर, जल्द
दुराचारीसदाचारी
दंडपुरस्कार
दाताकृपण, कंजूस
दूषितस्वच्छ
दुर्बलसबल
दक्षिणउत्तर, वाम
द्रुतविलंबित
देशपरदेश, विदेश
दुर्दिनसुदिन
देहातीशहरी
दुर्गतिसद्गति
दुर्भाग्यसौभाग्य
दुर्भावसद्भाव
दिनचर्यारात्रिचर्या
दोषीनिर्दोष
दयालुनिर्दय
दुराचारीसदाचारी
दुर्लभसुलभ
दृढ़विचलित
दृश्यअदृश्य
दोषगुण
दूश्यकाव्यश्रव्यकाव्य
दीर्घहस्व
दृदांतशांत
धनीनिर्धन, गरीब
धर्मअधर्म
धूपछाँह
धनवाननिर्धन, दरिद्र
नूतनपुरातन
न्यूनअधिक
नश्वरअनश्वर, शाश्वत
निदास्तुति
नागरिकग्रामीण
निर्मलमलिन
निरामिषसामिष
निर्लज्जसलज्ज
निर्दोषसदोष
निर्माणविनाश
नगरग्राम
नैसर्गिककृत्रिम
निष्कामसकाम
निरक्षरसाक्षर
नकलीअसली
नमकहरामनमकहलाल
नयापुराना
नरनारी, मादा
नवीनप्राचीन
निगलनाउगलना
निडरडरपोक
नित्यअनित्य
न्यायअन्याय
नगरग्रामीण
नखशिख
नफानुकसान
निद्राजागरण
नेकीबदी
निशीथमध्याहृ
निषिद्धविहित
निजीसरकारी, सार्वजनिक
नमशुष्क, खुश्क
नराघमनरोत्तम
नजदीकदूर
नापाकपाक
नदनदी
नज़रबंदनजरमुक्त
नमाजकलमा
नेमकुनेम
नास्तिकआस्तिक
निर्जीवसजीव
निरर्थकसार्थक
निश्चेष्टसचेष्ट
निषेधविधि
नीरससरस
नैतिकअनैतिक
पक्षविपक्ष
पतनउत्थान
पतनोन्मुखविकासोन्मुख
पंडितमूर्ख
परमार्थस्वार्थ, आत्मार्थ
पराजयजय
परायाअपना
परतंत्रस्वतंत्र
पताखोज, लापता
परिश्रमविश्राम
पवित्रअपवित्र
प्रकटगुप्त
प्रकाशअंधकार
प्रख्यातअख्यात
प्रतीचीप्राची
प्रज्ञमूढ़
प्रतिकूलअनुकूल
प्रत्यक्षपरोक्ष, अप्रत्यक्ष
प्रघानगौण
प्राप्तअप्राप्त
प्रयोगअप्रयोग
प्रलयसृष्टि
प्रवृत्तिनिवृति
प्रशंसानिंदा
प्रसादविषाद, कोप
पनीआग
पापपुण्य
पालकसंहारक
पाश्चात्यपूर्वीय
प्राकृतिकअप्राकृतिक
प्रारंभअंत
प्रारंभिकअंतिम
पुरातनकूस्वा नवीन
पूर्वपश्चिम, उतर, उपर
पूर्णताअपूर्णता
प्रेमघृणा
पूर्णिमाअमावस्या
पृथुतनु
पुरस्कारतिरस्कार, दंड
पूराअधुरा
प्रश्नउत्तर
पमुखसामान्य
पूर्ववर्तीपरवर्ती, उत्तरवर्ती
परतंत्रतासवतंत्रता
प्राणनिष्प्राण
प्रातःसायं
पुष्टअपुष्ट, क्षीण
पोषकशोषक
प्रसिद्धअप्रसिद्ध, अज्ञात
पालनसंहार, पीड़न
पेटपीठ
प्रदोषप्रत्युष
प्रथमअंतिम
प्रभुभृत्य
प्राय:विरला
प्रारब्धपौरुष
प्रस्कूटितसकुंचित
पूरबपश्चिम
परोपकारीस्वार्थी
पूर्चाह्नअपराह्न
पर्णकुटीमहल, प्रासाद
प्रस्थानआगमन
पहुँचनाछूटना, खुलना
परिश्रमीआलसी, कामचोर
पुरुषस्त्री
परकीयस्वकीय
फलदायकनिष्कल
फायदानुकसान
फैलासिमटा, सिकुड़ा
बंधनमुक्ति, मोक्ष
बलवानबलहीन
बहिरंगअंतरंग
बाहूयअभ्यतर
बाढ़सूखा
बर्बरसभ्य
बच्चाबुढा
बढ़ियाघटिया
वुराभला
बालकवृद्ध
बुराईभलाई
बहारपतझड़, खिजाँ
बाहरभीतर
बसानाउजाड़ना
बनानाबिगाडना
बीमारनीरोग, स्वस्थ
बहिस्कारस्वीकार, अंगीकार
बुरिद्वमानबुद्धिहीन, मूखं
बेगमबादशाह
बलीनिर्बल
वैरमित्रता, दोस्ती
वृहतलघु
ब्रह्मजीव
बिनासाथ
बहुतथोडा
भद्रअभद्र
भयसाहस
भलाबुरा
भारतीयअभारतीय, विदेशी
मारीहलका
भूतभविष्य
भेदअभेद
भौतिकआध्यात्यिक
भावअभाव
भोगीयोगी
भूलोकद्युलोक
भोक्ताभोग्य
भर्ताभृत्य, भार्या
भक्ष्यभक्षक
भक्षकरक्षक
भूमाअल्पत्ता
भराखाली
भाग्यअभाग्य
मानवदानव
मूकवाचाल, मुखर
मृदुलकठोर, निर्मम
मुखपृष्ठ, प्रत्तिमुख
महात्मादुरात्मा
मिलनविरह
मृतजीवित
महत्तुच्छ, क्षुद्र, लघु
मुनाफानुकसान
मंगलअमंगल
मधुरकटु
मालिकनौकर
मित्रशत्रु
मीठातीखा
मुख्यगौण
मृत्यअमृत्य, अमर
मनुजदनुज
मसृणरूक्ष
मातापिता
मानअपमान
मेहनतीआलसी
मोक्षबंधन
मेलबेमेल, झगडा, फूट
मनुष्यपशु, राक्षस
मनुष्यतापशुत्ता
महँगासस्ता
मौनमुखर
मोटापत्तला
मिटटीसोना
मोघअमोघ
मामूलीगैरमामूली
मुमकिननामुमकिन
मलिननिर्मल
मिथ्यासत्य
मितव्ययीअपव्यथी
मौखिकलिखित
मरनाजीना
मोहयुक्तनिर्मोही
बालिकावृद्धा
यथार्थकल्पित. कल्पना
यहाँवहाँ
यशअपयश
योगवियोग
युद्धशांति
योगीभोगी
योग्यअयोग्य
युवकवृद्ध, जठर
युवाबुढा, वृद्ध
राजतंत्रजनतंत्र, प्रजातंत्र
रतविरत
रागीविरागी
रागविराग
रचनाध्वंस
रूपवानकृरूप
रिक्तपूर्ण
राजारंक, प्रजा
रामरावण
रेगिस्ताननखलिस्तान
रोगीनीरोग
रातिरक
रंगीनरंगहीन. बेरंग
रोपणउन्मूलन
रुग्णनीरोग
लधुदीर्घ, महत्
लौकिकअलौकिक
लिप्तअलिप्त
लुप्तप्रकट
लाभहानि
लिखितमौखिक
लेनदेन
लौहस्वर्ण
लोभत्याग
लोकपरलोक
लालचीसंतुष्ट
लगावविलगाव, अलगाव
लेनादेना
लज्जाशीलनिर्लज
वक्रसरल, ऋजु
वनमठ
वसंतपतझड़
वहिष्कारस्वीकार, अंगीकार
व्यर्थअव्यर्थ, सार्थक
वयष्टिसमष्टि
वादप्रतिबाद
वृद्धबालक
वृद्धिहास
वृष्टिअनावृष्टि
वृहतलघु, क्षुद्र
विकर्षणआकर्षण
विजयपराजय
विपतिसंपति
विधवासधवा
विधिनिषेध
विपन्नसंपन्न
विमुखउन्मुख
वियोगसंयोग
विरतनिरत, रत
विरहमिलन
विवादनिर्णय, निर्विवाद
विशालकायलधु.
विशिष्टसाधारण
विस्वासअविस्वास
विश्लेषणसंलेषण
विशेषसामान्य
विषअमृत
विसर्जनसर्जन
वैमनस्यसौमनस्य
वैतनिकअवैतनिक
वीरकायर
व्यस्तअकर्मण्य, अव्यस्त
व्यावहारिकअव्यावहारिक
विपदसम्पद
विकर्षआकर्ष
विहितनिषिद्ध
विस्तीर्णसंकीर्ण
वाग्मीअल्पभाषी, मितभाषी
वैधअवैध
वैधानिकअवैधानिक
विकासशीलअविकासशील
विकसितअविकसित
विद्वानमुर्ख
व्यक्तिसमाज .
व्याससमास
वाचालमूक
वैभवदरिद्रत्ता
विरोधसमर्थन
बैरमित्रत्ता
विशुद्धदूषित
विश्रामकाम
विपुलन्यून
विश्वासीअविश्वासी
विलासतपस्या
वादीप्रतिवादी
विफलतासफलता
शत्रुप्रित्र
शांतिअशांति, क्रांति
शाकाहारीमांसाहारी
शामसुबह
शासकशासित
शिष्टअशिष्ट
शीतउष्ण

Conclusion

मुझे उम्मीद है की आप ऊपर दिए गए विलोम शब्द लिस्ट, (Opposite words in Hindi List) मिल चूका होगा, यदि आपको यह आर्टिकल अच्छा लगा हो तो इसे अपने दोस्तों के साथ जरुर साझा करें,

साथ ही हमसे सोशल मीडिया पर जुड़ने के लिए फेसबुक और ट्विटर पर फॉलो जरुर करें, और हमारे YouTube Channel को भी सब्सक्राइब जरुर कर लें।

ये भी पढ़ें:

Leave a Comment